İslamî Okullar ve İslam Medeniyetinde Öne Çıkan Eğitim Kurumları

İslam Tarihinde İlk Eğitim Kurumları

İslam tarihinde ilk eğitim kurumları olan suffa ve sahabe mektepleri tevhidî bakışı, ahlakî eğitimi ve Kur’an merkezli öğrenmeyi esas alır. Bilgi, bizzat yaşayarak ve uygulayarak öğrenilir.

Suffa

Suffa, Mescid-i Nebevî’nin bir kısmında kurulmuştur. Suffa, İslamî ilimlerin öğrenildiği, bizzat Hz. Peygamber’in (s.a.v.) öğretmenlik yaptığı eğitim ortamıdır.

Kur’an ayetleri, tefsir, hadis, ahlâkî ilkeler, ibadetler, cihad, toplumsal sorumluluklar gibi konular işlenirdi. Suffada sürekli eğitim-ibadet-yaşantı iç içeydi. Öğrenilen hakikatler hayata geçirilirdi.

Medine Mektebi

Medine mektebi, suffanın gelişmiş ve sistemleşmiş halidir.

Sahabe Mektepleri

Sahabe mektepleri, sahabelerin bizzat Resûlullah’tan aldıkları eğitimi, İslam coğrafyasına yayarak sürdürdükleri eğitim faaliyetleridir. Medine merkezli olsa da, fetihlerle birlikte Mekke, Kufe, Basra, Şam gibi merkezlerde de sahabe mektepleri açılmıştır.

İslam Medeniyetinde Öne Çıkan Eğitim Kurumları

İslamî Okullar

İslamî okullar, yalnızca dinî bilgi aktaran kurumlar değil, aynı zamanda ahlakî gelişimi, tefekkür kabiliyetini ve İslamî yaşam tarzını destekleyen eğitim merkezleridir. Bu okullarda amaç, öğrencilerin zihinsel ve manevî gelişimini bir arada inşa etmektir.

Türkiye'de İslamî Eğitim: İmam-Hatip Okulları

Türkiye'deki en yaygın İslamî okul modeli, imam hatip okullarıdır. Bu okullarda Kur’an-ı Kerim, hadis, siyer gibi dinî derslerin yanı sıra matematik, fen ve sosyal bilimler gibi modern eğitim içerikleri de yer alır.

Ancak, bilimsel derslerin çoğunlukla materyalist bakış açısıyla sunulması, öğrencilerin yaratıcıyla bağ kurmalarını zorlaştırmaktadır. Öğrenciler, fen bilimleri ve matematik gibi derslerde çoğu zaman yaratıcıyla bağ kurmakta zorlanmaktadır. Bunun temel nedeni, bu derslerin genellikle materyalist bir çerçevede öğretilmesidir.

Yaratıcıyla Bağı Koparılmış Eğitim ve Tevhidî Çözüm

Eğitimde yaşanan bu kopukluk, tevhidî bir perspektif ile aşılabilir. İslam inancına göre bilgi, sadece maddî gerçeklik üzerinden değil; ilahî hikmetle birlikte değerlendirilmelidir.

Tevhidî Perspektifin Önemi

İmam Hatip okullarında hem dinî hem de bilimsel dersler alan öğrencilerin, bu iki alanı birbiriyle ilişkilendirebilmesi için tevhidî bir eğitim modeli benimsenmelidir. Bilimsel derslerin, İslam inancına uygun bir şekilde, yaratılış ve ilahî hikmet bağlamında sunulması, öğrencilerin imanlarını pekiştirmelerine yardımcı olacaktır.

İman Gözlüğü: Tevhidî Bakış Açısının Gücü

Gözlük metaforuyla ifade edecek olursak; “iman gözlüğünü” takan bir öğrenci hem bilimsel hem de dinî bilgileri bir bütün olarak kavrayabilir. Zira din dersleri ile bilimsel dersler birbirinden kopuk değildir. Kur’an’da birçok bilimsel deliller vardır. İman gözlüğü ile öğrenci dini dersler ve bilimsel dersler arasında bir kopukluk yaşamadan, öğrendiklerini mana-yı harfi nazarıyla yorumlayabilir.

Hem Kur’an, tefsir, siyer gibi dini dersler ile hem de matematik, fizik, kimya, biyoloji gibi bilimsel derslerden öğrendiklerini entegre edebilir, tefekkürî boyuta erişebilir. Böylece tam anlamıyla İslamî ahlaka sahip; entegre düşünebilen, tefekkür kabiliyeti gelişen bireyler yetiştirilebilir.

Kur’an İnsanı, Kainatı Tefekküre Yönlendiriyor

Peki İman Gözlüğünü Nasıl Bir Eğitim ile Kazandırabiliriz?

“5D düşünme modeli” öğretim yöntemi ile tevhidi bir bakış açısı ile derslerin sunulması hedeflenmektedir. Bu eğitim modeli ile öğrenciler öğrendikleri bilgilere iman gözlüğü ile bakıyor. 

5D Düşünme Modeli : Bilgiyi Tevhidî Perspektif ile Sunmak

Bilgiyi tevhidi perspektif ile sunan “5D düşünme modeli” geliştirilmiştir. Söz konusu düşünme modeli eğitime bütüncül bir bakış sunuyor. Bu öğretim modeli modern dönem eğitiminde ihtiyaçlara cevap veren bir modeldir.

“5D düşünme modeli” Kur’ân’ın rehberliğinde ve Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) güzel ahlakından ilham alarak bilimsel bilgiyi manevî derinlikle harmanlayan eşsiz bir yaklaşım sunmaktadır.

Türkiye’de İslamî Eğitim: Medreseler

Medreseler, klasik İslamî ilimleri öğretmeyi amaçlayan, tarihi ve kültürel kökleri derin olan kurumlardır. Kur’an, hadis, fıkıh, tefsir ve Arapça gibi temel ilimler bu kurumların merkezindedir.

Türkiye’deki Medreselerin Amaçları:

• Din âlimleri ve hocalar yetiştirmek

Medreselerin en temel amacı, İslam ilimlerine vakıf, topluma dini rehberlik edebilecek düzeyde bilgili kişiler yetiştirmektir. Bu kişiler camilerde imam-hatiplik, vaizlik veya özel sohbet halkalarında görev alabilir.

• İslamî geleneği yaşatmak

Medreseler, Osmanlı Dönem’inden miras kalan klasik İslamî eğitim sistemini yaşatmayı ve sürdürmeyi amaçlar. Ezber, metin okuma, şerh (yorumlama) gibi geleneksel yöntemler hâlâ kullanılır.

• Manevî ve ahlakî eğitim vermek

Sadece bilgi değil, aynı zamanda ahlakî ve tasavvufî terbiyeye de büyük önem verilir. Öğrencilerin sadece ilimle değil; güzel ahlakla da donatılması hedeflenir.

• Arapçayı güçlü bir şekilde öğretmek

İslamî metinlerin dili olan Arapçanın güçlü bir şekilde öğretilmesi, medrese eğitiminin temel parçalarından biridir. Öğrenciler klasik metinleri aslından anlayabilecek düzeye getirilir.

• Modern eğitim sistemine alternatif sunmak

Bazı medreseler, resmî eğitim sisteminden farklı olarak daha çok manevî gelişime odaklanan bir alternatif sunar. Bu nedenle aileler, çocuklarını hem medreseye hem de resmî okula gönderebilir.

Uluslararası Örnekler: Dünyada İslamî Eğitim Kurumları

• Al-Azhar Üniversitesi (Mısır): Dünyanın en eski İslamî eğitim kurumlarından biridir.
• Darul Uloom Deoband (Hindistan): Hindistan’da kurulan ve dünya çapında etkili olan bir medrese sistemidir.
• Islamic Universities (Malezya, Pakistan): Modern İslamî yükseköğretim sunan üniversitelerdir.
  Islamic Schools & Charter Schools (ABD, Avrupa): Müslüman toplulukların kurduğu modern okullar

Yurtdışından gelen İslamî Okul Eğiticileri 5D Düşünme Modeli Hakkında Ne Dediler?

Derslerden sonra "İKRA" ayetini ilk defa hissettim! - 5D Thinking Kapanış Programı - İZLEMEK  için TIKLAYINIZ:

Kainatı Kur’an Lensleriyle Okumak - 5D Thinking Kapanış Programı - İZLEMEK için TIKLAYINIZ:

Sonuç: İslamî Eğitimde Yeni Ufuklar

İslami eğitimde başarı, tevhidi düşünce, ahlaki inşa ve bilimsel bilgilerin öğretilmesinde yaratıcı ile yaratılmış arasındaki bağın kurulmasıyla olabilir. “5D düşünme modeli” gibi yenilikçi yaklaşımlar, hem yerel hem uluslararası düzeyde bu ihtiyaca cevap vermektedir.

“5D düşünme modeli” ile ilgili gelişmeleri İstanbul İlim Kültür Vakfı Sitesi’nden ve İİKV. Youtube Kanalı’ndan takip edebilirsiniz